عوامل افزایش معنویت در رفتار فردی و اجتماعی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی میانا، بشر در استفاده از مادیات جهان هستی بدون بهره‌وری از معنویت دچار گمراهی و افراط و تفریط گردیده و ظلم و ستم و مظلومیت و محرومیت پیش می آید، در رسیدن به مراتب معنوی نیز بدون الگو برداری از سیره سنت انبیاء و اولیا(ع) دچار افراط و تفریط شده، مکاتب انحرافی و معنویت منفی به وجود می آید.

اسلام مادیات را همراه و تحت اداره و اراده معنویت قرا می دهد تا از دو قطبی شدن جامعه بشری جلوگیری نماید. معنویت در اسلام نتیجه شناخت پیدا کردن، اخلاص در عمل، در صراط مستقیم قرار گرفتن، ایثار و تعهد و … است و دستاورد چنین معنویتی انسانهایی شایسته، صالح، امین و با تقواست است که حاکمیت آنها در برقراری عدالت مسلماً سعادت بشر را به همراه خواهد داشت.

برای حفاظت از دستاوردهای انقلاب اسلامی و توسعه آن لازم است، سطح معنویت افزایش یافته و سایش های معنویت در رفتارهای فردی و اجتماعی شناسایی و از بین بروند و اعمالی رشد داده شوند که بوجود آورنده معنویت خصوصاً در مسئولیتهای حساس باشند

آگاهی به عوامل بوجود آورنده معنویت و تقویت کننده آن و نیز عوامل سایش و کاهش معنویت و امکان پذیر شدن محاسبه میزان و سطح تغییرات معنویت در طول حرکت بسیار مهم و حساس بوده و چنانچه عدم این آگاهی و کاهش ذخیره معنوی می تواند لغزشگاهها و پرتگاههای بسیار خطرناک در میر حرکت پاسداران بویژه مسئولان ایجاد نماید که لازم و ضروری است جاده های معنویت ار عوامل سایش پاکسازی شده و عوامل افزایش بعنوان راهنما و تقویت کنننده معنویت در مسیر قرار داده شده تا همگی به هدف و غایت اصلی رهنمون شوند.

 

آثار معنویت در انسان

 

انسان در سایه دانش گسترده خود بر بسیاری از مشکلات زندگی پیروز شده است برای نمونه با شناختن علل بیماری ها و تلاش برای دستیابی به راههای مبارزه با آنها خود را از بسیاری بیماریها رهانیده و آنها را درمان نموده است و با استفاده از منابع طبیعی موجود در زمین، وسایل رفاه خویش را فراهم آورده است، ولی در کنار این موفقیت های مادی و پیروزیهای چشمگیر علمی، به سکون خاطر و آرامش روان که زیربنای زندگی سعادتمندانه است نه تنها دست نیافته بلکه با پیشرفت های مادی و افزایش وسایل رفاه جسمانی، مشکلات روحی و روانی اش افزایش یافته است.

 

در بررسی این مشکل به دو علت زیر اشاره می کنیم:

الف ماده گرایی: کسانی که معنویات را به دست فراموشی سپرده و جز مادیات هدفی دیگر ندارند، پیوسته برای ارضای غرایز و اشباع امیال نفسانی خود تلاش می کنند، ولی به یک دهم آنچه می خواهند نمی رسند و نتیجه ای جز تشویش، اضطراب و ناآرامی فکری نصیبشان نمی شود.

ب اندیشه فنا و مرگ: هر انسانی به یقین می داند که پس از مدتی خواهد مرد و از آنچه به بهای عمر خود جمع آوری نموده است، دست خواهد شست. مرگ برای کسانی که آن را پایان زندگی می دانندو به جهان دیگری برای ادامه حیات اعتقاد ندارند، چنان جانکاه و دارای فشار روانی است که مجبورند عمر خویش را با تلخی سپری سازند.

اما آنچه می تواند به انسان آرامش بخشد و اضطراب را از میان برد، معنویت ناشی از ایمان حقیقی به خداوند است. آثار معنویت بسیار است که در این مبحث چند مورد آورده می شود:

۱-کاهش بحرانهای روحی

انسان با بدست آوردن و حفظ و افزایش معنویت حالتی خواهد داشت که عوامل اضطراب آفرین در وی از میان خواهد رفت: چرا اینکه که دین با دستورهای اخلاقی و تعالیم حیات بخش خود، آتش حرص و آز و جاه طلبی و ثروت اندوزی را که از عوامل اضطراب روحی انسانند به گونه ای فرو می نشاند و او را به عزت نفس، مناعت طبع و پرهیزکاری فرا می خواند و معنویت انسان را به معاد و روز رستاخیز معتقد ساخته و به زندگی مادی بشر طراوت می بخشد.

۲-آرامش روانی

انسان با تقوا و مومن در بلاها و سختیها از آرامش روانی برخوردار است که مصداق آیه ۲۷ سوره رعد است: «آنان که ایمان آورده اند و دلشان با یاد خدا آرامش می گیرد. آگاه باشید که تنها با یاد خدا دلها آرامش می گیرد.»

 

۳-پرورش فضایل اخلاقی

انسان بصورت فطری فضایل اخلاقی را دوست داشته و از بدیها نفرت دارد. معنویت پشتوانه اخلاق بوده و انسان را به اصول اخلاقی پایبند نموده و در برابر محرومیت های مادی به او قدرت تحمل می دهد.

۴-زمینه ساز عدالت اجتماعی

امام صادق (ع) درباره عادل ترین مردم و نشانه عدالت آنها را چنین معرفی می کند: عادل ترین مردم کسی است که آنچه را برای خود می پسندد، برای مردم نیز بپسندد و آنچه را برخود روا نمی دارد، بر مردم نیز روا ندارد. (بحارالانوار ج ۷۵ ص ۳۵)

در واقع مصداق این حدیث کسانی خواهند بود که زندگیشان سرشار از معنویت باشدو تقوا بر اعمال آنها سایه افکنده باشد.

۵-خوش بینی به نظام هستی

 معنویت از آن رو که بینش انسان را نسبت به جهان سامان می دهد، آفرینش را هدفدار و هدف را خیر و تکامل و سعادت معرفی می کند، اما انسان بدون معنویت نظام هستی و قوانین حاکم بر آن را درست نمی شناسد و آن را به گونه نادرست توجیه و تفسیر می کند که قران کریم در این باره می فرماید: «هر کس از یاد من روی بر تابد، زندگی تنگ و سخت خواهد داشت.» (طه ۱۲۴)

 

 

 

 

 

راههای حفظ و افزایش معنویت

نماز

فریضه نماز که یک هشدار و تعهد است به انسان آگاهی می دهد، به انسان می فهماند که روزی گذشت و باید به تعهد خویش عمل کند. نماز ستون دین-بازدارنده از فحشاو منکر است- در افزایش معنویت و از بین بردن عوامل سایش معنویت مهمترین اصل است. نماز سکینه قلبی مومنان نقش عظیم تربیتی در انسان دارد. ایجاد فضای تقدس و معنویت زمانی حاصل می شود که در نمازگزار روح توکل و تقوا و اخلاص دمیده شود و وی از گناه دور شود نماز درس معرفتی است برای رفتار فردی و اجتماعی و نقش کلیدی در اداره فرد و جامعه دارد. نماز برترین اعمال است و صلای «حی علی خیرالعمل» در بانگ نماز سخنی حکمت آمیز است.

نماز مایه های لازم ایثار و گذشت و توکل و تعبد را که پشتوانه حتمی واجبات پر خطر و دشوار همچون جهاد و نهی از منکر و زکات است ر روح و روان آدمی پدید می آورد و آنگاه است که انسان شجاعانه بدان میدانها گسیل می دارد.

حال با توجه به مقتضیات زمان و زندگی ماشینی بشر سخت در فشار بوده و در این چنین زندگی رحم و مروت و گذشت و ایثار و بسیاری از ارزشهای اخلاقی دیگر کم تاثیر و بی رنگ می شود و همزیستی مهرآمیز خانوادگی در چنین وضعی پایمال و منهدم می گردد.

نیاز به رابطه ی معنوی با خداوند رحیم و کریم بدین جهت امروز برای مردم دنیا از همیشه حادتر و جدی تر است و نماز برترین و کارآمدترین وسیله برای تامین این نیاز است.

ایمان و بندگی

جوشش درونی یک مومن انقلابی آنست که در جهان هستی اثری از ظلم و جور نباشد، می خواهد که زورگویان و گردنکشان عالم میدان گردنکشی پیدا نکنند، دوست دارد که زندگی انسانها زندگی شیرین و سعادتمندانه باشد و عزت و شرف توحید دین الهی بر سر همه مسلمانان مانند پرچم افتخار به اهتزاز در آید و اگر تقوا و پرهیزکاری و حرکت بر طبق رضای الهی هدف قرار داده شود. تمام مقاصد فوق برآورده خواهد شد و راه حفظ و افزایش معنویت عبارتست از: عامل تقوا، ورع و توجه به خدا، اخلاص و عمل برای اهداف پیامبران که امروز در دنیا غریب مانده است- ایمان و تعبد یعنی اعتقاد به غیب و تاثیر فعل و انفعالات غیبی که در اختیار بشر نیست و راه رسیدن به آن و کلید رمزش، تقواست یعنی به تکلیف شرعی.

 

جهاد و ایثار

راه پیشرفت ملتها در مادیات و معنویت تفکر، ابتکار، تحمل سختیها، مجاهدت، ایثار و فداکاری و ترسیدن در راه خداست و به چنین ملتهایی خداوند همه چیز خواهد داد.

بزرگترین افتخار انقلاب اسلامی این است که به مردم علی الخصوص جوانان این مرز و بوم درس مجاهدت و ایثار داده- امام راحل و بزرگوار ما – بنیان گذار کبیر انقلاب در این راه پیش قدم بوده و حرکت کرده است.

 

راز و نیاز شبانه

دعاها پر است از نغمه های معنوی، دعاها اخلاص و درس علم النفس است. دعاها خصوصیات معنوی و اخلاقی و ریشه های فاسدی که در نفس ما هست در زبان خود معرفی می کند. انسان وقتی با خدا راز و نیاز می کندعلاج مشکلات درونی ونفسانی را از خدا می خواهد. بیشترین و معروفترین دعاها، دعای کمیل، دعای عرفه و صحیفه سجادیه (زبور ال محمد) است توسل به این دعاها توسل الی ا… که قران و روایات و نهج البلاغه توصیه نموده می باشد و دشمن باید بداند که تا روح اسلام، معنویت اسلام تا تعبد به اسلام و عقیده به اسلام در جامعه هست هیچ عاملی نمی تواند ملت و جامعه ما را از صراط مستقیم انقلاب اسلامی منحرف نماید.

 

خداشناسی و حب اهل بیت (علیهم السلام)

شناخت خود و خدای خویش و اتصال قلبی و پیوند معنوی با خدا پشتوانه ایمان ما و گوهر ارزنده این است که هویت انسانی و اسلامی را ما تشکیل می دهد باید با اطاعت خدا خود را به اهل بیت (ع) نزدیک کنیم و این زمان است که معنویت وجود ما را فرا خواهد گرفت و تا این ارتباط و عبودیت و دوستی اهل بیت است معنویت در حال افزایش خواهد بود.

 

قربان امینی- میانه